Hoe (on)gezond is stress?

1. Ja, stress is normaal en zelfs gezond!

Iedereen heeft het, stress. En dat is maar goed ook. Stel je maar eens voor dat je ’s avonds een rondje aan het lopen bent, en geen stress ervaart wanneer er een auto op je af komt gereden. Je zal niet op tijd in de berm springen en het zou wel eens slecht kunnen aflopen met jou. Onze stressrespons zorgt ervoor dat we snel kunnen reageren in gevaarlijke situaties.

Ook in onze jobs is een zekere mate van stress wenselijk. Misschien heb je zelf al gemerkt dat je productiever wordt naarmate een deadline nadert of net minder efficiënt werkt als er minder op de planning staat. Evolutionair gezien was het immers interessant om alerter en meer gefocust te zijn in een stresserende situatie.

We zien ook dat mensen die te weinig worden uitgedaagd in hun job of dus geen tot weinig stress ervaren eveneens klachten gaan ontwikkelen. In dat geval spreken we van een bore-out.

Stress, heeft dus zeker en vast voordelen. En ik wou dat ik het verhaal hier kon afronden, maar er is nog een belangrijke kanttekening te maken.

2. Nee, stress is abnormaal en zelfs ongezond

Iedereen heeft het, stress. Het lijkt wel bij het dagelijkse leven te horen. Maar wanneer je regelmatig een paracetamol moet nemen om te kunnen doorgaan, wanneer je huilend naar je werk rijdt, wanneer je thuiskomt en alleen maar op de zetel wil ploffen of zelfs een dutje moet doen, wanneer je de mensen die het dichtst bij je staan begint af te snauwen zonder reden, wanneer je kinesist je vaker ziet dan je familie omdat je nek, schouders, rug, … voortdurend vastzitten, … dan kunnen we niet langer spreken van gezonde stress.

Dit is vaak wanneer er stress optreedt zonder herstel. Een stresspiek waarna je terug naar een normaal niveau van stress keert, zal geen problemen geven. Denk maar aan de boekhouder die het telkens erg druk heeft bij de kwartaalafsluiting, maar daarna weer aan een normaal tempo kan verder werken. Hiervoor is ons lichaam gemaakt. Bij stress schakelt ons lichaam in stressmodus waarbij onder andere onze ademhaling versnelt, onze hartslag de hoogte in gaat, er spanning op de spieren wordt gezet en er ook heel wat andere processen op een lager pitje worden gezet (denk aan spijsvertering of voortplanting). Handig als je moet vechten of vluchten, niet zo handig als je dag in dag uit met stress geconfronteerd wordt oftewel wanneer je stress zonder herstel ervaart. Denk maar aan de verpleegkundigen die tijdens covid heel hard hebben gewerkt om vervolgens lange wachtlijsten van uitgestelde zorg te moeten wegwerken, even wat recupereren was er niet bij voor hen. Je kan je voorstellen dat als je lichaam voor zo’n lange tijd in stressmodus gaat dat dat niet zo gezond is. Je zal niet meteen sterven van stress, maar er zijn onderzoeken die aantonen dat mensen die veel stress ervaren meer kans maken op hartziekten, ernstige infecties, depressies en angststoornissen. Stress lokt ook ongezond gedrag uit wat de kans op gezondheidsproblemen verhoogt, denk maar aan emo-eten, roken of alcoholgebruik. Dat klinkt al heel wat minder onschuldig hé.

En het is dit soort chronische stress dat te veel genormaliseerd wordt dezer dagen. Als je zegt dat je het zwaar vindt voltijds werken en dan ook nog eens rondrijden met de kinderen naar al hun hobby’s, je huishouden runnen, … dan zal je nogal eens horen dat dat voor iedereen zo is. Of wanneer je zegt dat het zo druk is op het werk: ‘Achja het is toch overal iets’. Maar moeten we het daarom aanvaarden?

Is dat werkelijk wat je wil voor jezelf? Doorgaan op paracetamol? Iets te vaak aperitieven op een week om de drukke dag door te spoelen? Om je de volgende dag weer doorheen je to do lijst te jagen?

Op zoek naar die sweet spot…

Het is belangrijk om op zoek te gaan die sweet spot waar je je uitgedaagd voelt, maar waarbij je nog steeds wel het gevoel hebt dat je de uitdaging aan kan. En die sweet spot is dan weer verschillend van persoon tot persoon, maar ook van moment tot moment. Wanneer je geconfronteerd wordt met een dementerende ouder of een ziek kind zal je op het werk minder kunnen dragen dan wanneer het je privé voor de wind gaat.

Daarnaast is het belangrijk om vaardigheden te ontwikkelen die je helpen om stress weer hanteerbaar te maken, om je te laten begeleiden in het veranderen van bepaalde gedrags- of denkpatronen.

Het kan echt anders!  

Twijfel je hoe gezond jouw stress nog is? Vul dan op onze website de vragenlijst in om in te schatten hoeveel risico je loopt op burn-out.
Of hulp nodig om van ongezonde stress weer naar gezonde stress te gaan? Neem eens een kijkje op onze Less Stress Academy: Less Stress Academy (skillbuilders.be)