Inclusief leiderschap: wat is het en waarom werkt het zo goed?
Inmiddels is het welbekend dat de stijl van leiding geven een invloed heeft op het welzijn en de prestaties van een team. In de media zagen we de laatste tijd een aantal negatieve voorbeelden voorbijkomen van zogenaamd ‘toxische leiderschap’. Saskia Poelmans, psycholoog en stress & burn-outcoach bij Skill BuilderS, wil met dit artikel graag even inzoomen op een leiderschapsstijl die nog relatief onbesproken is, én vooral net veelbelovende resultaten oplevert volgens onderzoek, zijnde inclusief leiderschap.
Wat is inclusief leiderschap?
Een inclusieve leider zal vooral gedrag stellen dat medewerkers aanmoedigt om deel te nemen in beslissingen en probleemoplossingen en zal ernaar streven een omgeving te creëren waarin alle medewerkers zich gerespecteerd, gewaardeerd en gehoord voelen.
Onderzoek toonde al aan dat medewerkers die samenwerken met inclusieve leiders innovatiever zijn, creatiever zijn en ook beter presteren.
Wat echter nog onduidelijk was, was het mechanisme achterliggend aan deze effecten. Dit werd recent onderzocht en gepubliceerd aan de universiteit van Tilburg. Ik neem jullie even mee door de conclusies.
Inclusief leiderschap zorgt ervoor dat medewerkers hun sterktes makkelijker kunnen herkennen en inzetten.
Dit laatste concept is ook wel beter bekend als ‘vaardigheidsbenutting’ en kennen we bijvoorbeeld ook al uit de literatuur rond burn-out als een belangrijke hulpbron om een burn-out te helpen voorkomen. In het verleden werd er vaak nogal gefocust op tekortkomingen van medewerkers en hoe die konden weggewerkt worden (vaak door middel van opleidingen), deze benadering van ‘vaardigheidsbenutting’ is een antwoord hierop vanuit de positieve psychologie en gaat net focussen op de sterktes van medewerkers. Maar eigenlijk gaat het verder dan vaardigheden, het gaat ook om jouw persoonlijke kwaliteiten als persoon. De humor die je in een situatie brengt, je nieuwsgierigheid om bij te leren of een ander standpunt te begrijpen, je creativiteit om iets soms helemaal anders te benaderen, … Onderzoek toont aan dat wie zijn sterktes kan inzetten op het werk meer positieve gevoelens ervaart en een dieper gevoel van authenticiteit heeft.
oor een klimaat te creëren waarin iedereen zijn of haar unieke stem durft te laten horen, zullen medewerkers ook veel beter hun unieke vaardigheden en kwaliteiten gaan herkennen, onderzoeken en inzetten. In tegenstelling tot een leidinggevende die niet open staat voor input van het team of waar enkel geluisterd wordt naar de luidste stemmen of degenen die eerst spreken, daarbij zal een groot deel van het team afhaken en een groot stuk potentieel onontdekt, onderkent en onbenut blijven.
Wanneer leidinggevenden actief op zoek gaan naar de meningen, oplossingen, … van elk teamlid dan geven ze daarbij erkenning aan die unieke kwaliteiten en vaardigheden van hun teamleden.
Doordat ieders stem telt in een probleemoplossing of beslissing versterk je ook nog eens het gevoel van verantwoordelijkheid bij medewerkers om hun sterktes in te zetten. Op die manier is Inclusief leiderschap een hulpbron op het werk die ervoor gaat zorgen dat er nog meer hulpbronnen (namelijk de vaardigheidsbenutting) aangeboord worden.
Medewerkers die hun sterktes kennen en inzetten, ervaren meer betrokkenheid op hun werk.
Betrokkenheid op het werk of in het Engels ‘work engagement’ verwijst naar een mentale staat waarin individuen sterk betrokken zijn op hun werk en positieve emoties ervaren zoals energie en enthousiasme wanneer ze aan het werk zijn. Betrokken medewerkers zijn intrinsiek gemotiveerd, vinden hun werk plezierig en krijgen er voldoening uit. Onderzoek toonde al eerder aan dat vaardigheidsbenutting gelinkt is aan meer betrokkenheid en dit wordt ook in dit onderzoek opnieuw bevestigd. Wanneer medewerkers hun unieke sterktes kunnen inzetten en daarvoor gewaardeerd worden, zorgt dat voor toewijding, energie en ‘kunnen opgaan’ in je werk.
Betrokken medewerkers presteren beter.
Een recente studie toonde nog aan dat betrokkenheid een van de belangrijkste drijfveren is voor prestaties op het werk. En ook deze studie lijkt dit te bevestigen. Kleine kanttekening, het gaat dan om een eigen (subjectieve) inschatting van het presteren gemeten op verschillende punten in de tijd.
Dus
- Inclusief Leiderschapsgedrag zorgt ervoor dat medewerkers hun sterktes ontdekken en gebruiken op het werk
- Het herkennen en gebruiken van deze sterktes zorgt ervoor dat medewerkers een hogere betrokkenheid ervaren ten aanzien van het werk
- Deze betrokkenheid zorgt ervoor dat de prestaties van medewerkers verbeteren
Inclusief leiderschap is dus als een domino-steentje dat een reeks van effecten zal initiëren.
Sommigen zullen zeggen: “is dit geen oude wijn in nieuwe vaten? Er zijn toch nog andere leiderschapsstijlen die inspireren en inzetten op verandering of heel dienstbaar zijn ten aanzien van het team, ...” Wat toch wel anders en typisch is voor inclusief leiderschap is enerzijds de focus op de individuele, de unieke sterktes en inbreng van teamleden om anderzijds net de betrokkenheid op het geheel te gaan versterken. Een paradox die goed blijkt te werken, maar niet zo vanzelfsprekend is om toe te passen.
De onderzoekers doen dan ook een aantal aanbevelingen voor wie hiermee aan de slag wil gaan:
- Laat je als leidinggevende opleiden in de specifieke vaardigheden die je nodig hebt om een inclusieve leider te zijn met de nadruk op:
- het belang van het erkennen van de verschillende unieke kwaliteiten van de teamleden
- openheid en toegankelijkheid
- ervoor zorgen dat elke stem erkent en gerespecteerd wordt
- actief iedereen betrekken in beslissingen
- focus op de toekomst en verbetering, eerder dan het verleden en gemaakte fouten
- HR heeft een belangrijke ondersteunende rol. Ze kan ondersteunen in het aanreiken van tools om sterke punten te ontdekken, in het artikel wordt daarvoor bijvoorbeeld de 'Values in Action Inventory of Strenghts' (Peterson and Seligman, 2004) en 'Strenghts Finder 2.0'(Rath, 2007) naar voor geschoven.
Wil je hierover van gedachten wisselen?
Contacteer ons team Organisatie- & Talentontwikkeling via academy@skillbuilders.be