Elise en Brinda

Vertrouwen komt je welzijn ten goede

Inzicht
04 december 2024

Definitie van vertrouwen

Vertrouwen is de zelfgekozen bereidheid om anderen vanuit positieve verwachtingen tegemoet te treden. Vertrouwen gaat over het geloof in de betrouwbaarheid – de eerlijkheid en consistentie – van de ander. Het is dus een relationeel concept, gebaseerd op het geloof in de positieve intenties van anderen (bron: Veldgids psychologische veiligheid).

Vertrouwen refereert naar het geloof in de betrouwbaarheid van andere mensen of de goedheid van de mens in het algemeen (Delhey, Newton, & Welzel, 2011; Glanville & Story, 2018).

De link tussen vertrouwen en welzijn

Welzijn is een multifactorieel concept, en één zo’n belangrijke factor is verbondenheid met anderen. Uit onderzoek blijkt dat iedereen minstens twee vertrouwenspersonen nodig heeft in zijn leven waarmee hij dagdagelijkse bezorgdheden kan delen. Gebrek aan vertrouwen staat zo’n verbondenheid in de weg, er staat als het ware een muurtje of een masker tussen jou en de anderen waardoor je elkaar niet echt kan raken, niet negatief, maar ook niet positief. 

Bovendien hebben we allemaal maar een bepaalde hoeveelheid emotionele energie ter beschikking op een dag en wanneer we die moeten steken in het wantrouwen van anderen, in op onze hoede zijn, dan blijft er nog maar weinig energie over om op een positieve verbindende manier in relaties te steken. 

De link tussen vertrouwen en gelukkig zijn werd meermaals aangetoond in onderzoek. Bovendien blijkt dat deze link versterkt wordt door vriendelijkheid. Dus wie veel vertrouwen heeft in anderen en daardoor vriendelijker gedrag stelt, voelt zich nog gelukkiger. 

Op het werk lijkt vertrouwen (of beter het gebrek eraan) dan weer samen te hangen met burn-outs. Onderzoek toont aan dat leidinggevenden met een ondersteunende stijl die vooral structuur gaan bieden 1% risico hebben op burn-out bij hun werknemers tegenover 38% risico bij leidinggevenden met een controlerende, passieve stijl. Dus met vertrouwen lijk je niet enkel je eigen welzijn te beïnvloeden, maar ook dat van anderen. 

En het wordt nog straffer. Verschillende onderzoeken toonden aan dat niet geluk, maar vertrouwen een sterke link vertoont met mortaliteit over verschillende doodsoorzaken heen, maar vooral met sterfte door hart- en vaatziekten. We wisten al dat eenzaamheid zoveel stress geeft dat het even dodelijk kan zijn als alcohol of roken. Goede relaties zijn dus een belangrijke sleutel om gezond oud te worden. 

Vertrouwen in het grotere geheel

Mensen zijn sociale wezens, het is dan ook evident dat onze kwaliteit van leven samenhangt met de kwaliteit van ons sociale netwerk. Onderzoek toont aan dat wanneer er veel vertrouwen is in een gemeenschap, mensen gelukkiger zijn en zich meer vervuld voelen. Verder bleek ook dat wanneer mensen niet enkel vertrouwen hebben in vrienden en familie, maar ook in mensen buiten deze dichte kringen, ze ook gelukkiger zijn.

Als we kijken naar geluk scores van landen dan staat Finland altijd bovenaan het lijstje. Het is waarschijnlijk ook niet toevallig dat Finland eveneens de hoogste scores haalt wat betreft vertrouwen tussen mensen.

Onze natuur steekt op dat vlak vernuftig in elkaar. Als mens hebben we elkaar al sinds het begin nodig om te overleven. Daarom beloont ons lichaam ons met het vrijgeven van oxytocine (ook wel gekend als het knuffelhormoon) wanneer we echt verbinding maken met anderen. Wanneer er veel wantrouwen is, is het moeilijker om verbinding te maken met anderen. Het onveilige gevoel zorgt bovendien voor stress (we moeten dan immers altijd op onze hoede zijn). En oxytocine is net wat we nodig hebben om minder stress te ervaren. Op die manier versterken of verzwakken vertrouwen en welzijn elkaar als een spiraal. 

Ook over welzijn op het werk en de link met ‘high’ versus ‘low trust workplaces’ is inmiddels wat onderzoeksliteratuur te vinden. Ook daar gaat wantrouwen een stressfactor zijn en een negatieve spiraal in gang zetten. Wanneer je voortdurend op je hoede moet zijn, gaat je stresssysteem overuren maken en vraagt dat heel veel van je lichaam.

Kan je leren meer te vertrouwen?

Het staat dus buiten kijf dat we er baat bij hebben om anderen ons vertrouwen te geven, maar hoe doe je dat? Kan je leren meer te vertrouwen?

Als we kijken naar vertrouwen dan zien we dat het redelijk stabiel blijft doorheen iemands volwassen leven waardoor het bijna een persoonlijkheidskenmerk lijkt. Wat doet vermoeden dat er sprake is van een genetisch effect of dat ervaringen tijdens de kindertijd een grote impact hebben. 

Toch merken we in begeleidingen dat vertrouwen wel een flinke deuk kan krijgen door bepaalde ervaringen. Zoals voor veel dingen lijkt het dus een combinatie van ‘nature’ en ‘nurture’.

Opnieuw leren vertrouwen in een nieuwe werkgever of een nieuwe collega, een nieuwe leidinggevende na een onverwacht of oneerlijk ontslag, na een burn-out door je werk, … Het is een langzaam en moeilijk proces. Vertrouwen vertrekt te paard en komt maar te voet terug, zegt men wel eens. 

Vertrouwen win je enkel terug door het risico te lopen dat het opnieuw beschaamd wordt, door ervoor te kiezen om toch opnieuw te vertrouwen en zo anderen en jezelf de kans te geven om te ontdekken dat het ook anders kan, dat de meeste mensen deugen. 

Wil je hierover van gedachten wisselen?

Ontdek de whitepaper 'Trust is the new Gold'?

Vertrouwen is het nieuwe goud! 
En data dan, het oude adagio van Bill Gates?

Het klopt dat ‘data driven HR’ het personeelsbeleid op zijn kop kan zetten. Maar waar sta je als organisatie als het vertrouwen ontbreekt om data te delen? Als ‘tout court’ het vertrouwen van medewerkers zoek is, in zichzelf, de anderen en de context?

Enkele boeiende en inspirerende inzichten staan gebundeld in een interessante whitepaper.