Is een burn-out besmettelijk?
Burn-out wordt verspreid als een infectieziekte. Dat was de conclusie van een intrigerend onderzoek dat onlangs belicht werd door professor Anseel in een column in De Tijd. Onderzoekers volgden over een periode van 12 jaar Deense werknemers. Blijkt dat werknemers die tewerkgesteld waren in een bedrijf waar veel medische diagnoses gesteld werden in verband met angst, depressie en burn-out vervolgens terechtkomen in een bedrijf waar vervolgens deze diagnoses ook toenemen. Zelfs als deze werknemers zelf geen diagnose hebben gekregen. Conclusie? Werknemers zijn onbewust drager van een mentale stoornis en kunnen daarmee anderen aansteken. Net zoals je soms onbewust drager bent van een virus en het kan doorgeven zonder zelf ziek te worden. Straffe uitspraak, vond onze collega Saskia Poelmans, Psycholoog outplacement & stress- en burn-outbegeleiding, en ging verder op onderzoek.
Het is een klassiek dilemma dat ik voorleg in de opleiding stress- & burn-out die ik geef: is een burn-out besmettelijk ja of neen? Sinds corona een vraag die gevolgd wordt door wat animo over mondmaskers en social distancing. Ik las dan ook met veel belangstelling het onderzoek dat professor Frederik Anseel onder de aandacht bracht: “The Epidemic of Mental Disorders in Business—How Depression, Anxiety, and Stress Spread across Organizations through Employee Mobility”
Volgens de onderzoekers werkt het als volgt:
- Emoties zijn besmettelijk. Wanneer we droevige, boze, angstige, … gezichten zien dan gaat onze eigen mimiek ook in die richting veranderen. Daarnaast weten we ook dat door onze mimiek te veranderen, ook ons gevoel verandert. Dus als je langere tijd samenwerkt met iemand die zich neerslachtig toont, ga je je zelf ook neerslachtiger voelen.
- Daarnaast is er ook een cognitief aspect. De gedachten die anderen uitspreken, kunnen ertoe leiden dat anderen van dezelfde sociale groep (zoals collega’s) diezelfde gedachten gaan overnemen. Wanneer er bijvoorbeeld tijdens de pauzes enkel gesproken wordt over hoe druk het is, hoe moe je bent, … dan ga je daar zelf ook meer op focussen.
- En dan is er nog een gedragsmatige component. Mensen in groep gaan vaak het gedrag van andere groepsleden kopiëren. Bij een angststoornis zie je bijvoorbeeld vaak vermijdend gedrag naar voren komen, collega’s kopiëren dit gedrag en zullen dus ook meer problemen uit de weg gaan op het werk.
Dus het idee is dat wanneer zo’n aangestoken werknemer van organisatie verandert, die op zijn/haar beurt deze emoties, gedachten en gedragingen zal verspreiden in de nieuwe organisatie. En er bijgevolg meer mentale aandoeningen zullen vastgesteld worden.
Misschien trek je na het lezen van dit stukje al je wenkbrauwen omhoog? Voel je je haren rechtkomen of een boosheid opwellen… ?
Een aantal wetenschappers hadden ongetwijfeld hetzelfde, want zij publiceerden inmiddels een antwoord. Ze zijn geen fan van de infectieziektemetafoor omdat het managers voor een ethisch dilemma plaatst: “ga ik voor de inclusie van kwetsbare sollicitanten of bescherm ik de mentale gezondheid van mijn huidige collega’s?”
De mechanismen van de sociale verspreiding van emoties, gedachten en gedrag zijn inderdaad bewezen in sociaal psychologisch onderzoek. Maar… het is niet omdat je je neerslachtig voelt dat je een depressie hebt, het is niet omdat je negatief denkt over het werk dat je een burn-out hebt en het is niet omdat je vermijdend gedrag stelt dat je een angststoornis hebt. Laat staan anderen ermee aansteekt. Dit zijn immers aandoeningen die ontstaan door een complex samenspel van verschillende factoren.
De wetenschappers schuiven twee andere mechanismen naar voren ter verklaring van de gevonden resultaten.
Een eerste is het “normalisatie”- mechanisme. Het komt erop neer dat mentale aandoeningen uit de taboesfeer gehaald worden, dat er meer openheid en aandacht is voor de symptomen van mentale aandoeningen en de behandeling ervan doordat deze werknemer er in een vorige organisatie al mee in aanraking is gekomen.
Daarnaast refereren ze ook naar het “matching”- mechanisme, wat inhoudt dat sommige organisaties net deze werknemers aantrekken die op zoek zijn naar een organisatie met aandacht voor mentaal welzijn.
Deze mechanismen wijzen net op het belang van inzetten op psychologische veiligheid en het de-stigmatiseren van werknemers met mentale aandoeningen. Dat schuurt al minder van binnen, toch beste lezer?
De onderzoekers reageerden inmiddels ook weer op deze publicatie en plaatsten er wel een aantal vraagtekens bij.
Waar is iedereen het over eens? (En wordt te weinig bij stilgestaan omdat het niet catchy genoeg is)
- We zien dat werknemers die vertrekken uit een organisatie waarin veel mentale aandoeningen gediagnosticeerd worden daarna terechtkomen in een organisatie waar ook het aantal diagnoses van mentale aandoeningen vervolgens toeneemt. Of we echt kunnen spreken van causaliteit en hoe we dat kunnen verklaren, is voorwerp voor verder onderzoek.
- De Wereldgezondheidsorganisatie noemde mentale aandoeningen al één van de grootste uitdagingen van deze tijd. Gegeven de jaarlijks groeiende groep van mensen met mentale aandoeningen, kunnen organisaties niet anders dan hun steentje bijdragen aan t welzijn van hun werknemers.
- Mentale aandoeningen mogen geen selectiecriterium worden, noch de organisatie (en reputatie) waar iemand vandaan komt.
- De ondersteuning van nieuwe werknemers is misschien wel nog belangrijker dan gedacht om mogelijke moeilijkheden snel te ondervangen. Onboarding procedures kunnen helpen om de vorige werkervaring en de meegenomen emoties, gedachten, gedragingen bij te stellen
Interesse om hierover van gedachte te wisselen?
Aarzel niet en contacteer Saskia Poelmans of bel ons op 053/85 77 77.
Ervaar jij veel stress?
En wil je voortaan ook echt iets veranderen? Dan is onze Less Stress Academy misschien wat voor jou?
Of merk je dat jouw werk jouw grootste bron van stress is? Wil je je loopbaan een andere wending geven zodat je terug beter in je vel zit? Dan staan we je bij met raad en daad via onze loopbaanbegeleiding bij Skill BuilderS.
Meer info? Contacteer Saskia Poelmans
Relevante Tips, Nieuws & Inzichten
De loopbaan - hoe een term in de 16de eeuw al treffend gekozen werd
Wist je dat het woord carrière is afgeleid van de Latijnse benaming voor een renbaan (Shorne, 2001)? Het vond zijn oorsprong in de wereld van de paardenraces en daar betekende het “elke snelle en ononderbroken activiteit”. Later zijn we het, net als het woord loopbaan, ook gaan gebruiken in de context van werk, waar het dan een zekere vooruitgang in werk betekende (Williams, 1983). Saskia Poelmans, psycholoog en stress & burn-outcoach bij Skill BuilderS geeft haar persoonlijke kijk op het woord ‘loop-baan’.
Cadeaus komen soms in vermomming
Mensen die ziek zijn, worden soms gedwongen hun aandacht heel anders te gaan richten. De ziekte blijkt ze als het ware uit te nodigen om hun aandacht naar binnen te richten. Ze nemen hun opvattingen en levensstijl die ze tot dan toe hadden, onder de loep. Herken je dat in je omgeving? Of bij jezelf, als jij in deze situatie verkeert?
Aline Aelberts, expert loopbaancoach bij Skill BuilderS, zocht in het boek Anatomie van de ziel uit 2020, geschreven door Caroline Myss, naar inzichten.
Stop met ronddraaien in cirkels
We weten het allemaal: als er te veel druk op de ketel komt, val je snel terug in oude patronen. Voor je het weet kom je in een negatieve spiraal van zelfverwijt, frustratie, verbetenheid om het anders en beter te doen. Om daar vervolgens weer in te ‘mislukken’. Ondertussen gaat het ritje in de mentale mallemolen maar door. Aline Aelberts, expert loopbaancoach bij Skill BuilderS, ging te rade bij Deb Dana en het boek De polyvagaaltheorie in therapie. Het ritme van regulatie. Ontdek hier haar inzichten.
